Ομιλία του Υπουργού Επικρατείας
κ. Στέφανου Μανίκα στη Βουλή των Ελλήνων
για την επέτειο του Πολυτεχνείου (Παρασκευή
15 Νοεμβρίου 2002)

Κύριε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, η εξέγερση του Πολυτεχνείου το Νοέμβρη του 1973 έχει καταγραφεί στη σύγχρονη πολιτική ιστορία ως μια κορυφαία στιγμή της νεολαίας του τόπου μας.

Βεβαίως η ελληνική ιστορία βρίθει πολλών και ανάλογων παραδειγμάτων ηρωικών πράξεων και εξεγέρσεων ενάντια σε ότι καθήλωνε, καταπίεζε ή αφαιρούσε δημοκρατικά δικαιώματα.

Αν υπάρχει μία ιδιαιτερότητα και ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό σε εκείνη τη λαϊκή εξέγερση, αυτή ήταν πρώτο το αυθόρμητο, δεύτερο το αυθεντικό και το τρίτο ήταν ότι ξεφεύγοντας από την παγίδα όλων των νεολαιίστικων κινημάτων, τα οποία εγγενώς υποφέρουν από ασάφεια και σύγχυση, κατάφερε την αντίδρασή της να την κάνει πολιτικό αίτημα και να την συμπυκνώσει και να την κάνει πολιτικό αίτημα στο σύνθημα:
«Ψωμί – Παιδεία – Ελευθερία».

Αυτό το σύνθημα ιδιαίτερα τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης διαμόρφωσε όρους ιδεολογικής και πολιτικής ηγεμονίας, μέσα από συλλογικές, μαζικές, ενωτικές δράσεις. Και είναι αίσθησή μας και βεβαιότητα ότι διαμόρφωσε σε έναν βαθμό και το πολιτικό πλαίσιο της Δημοκρατίας μας.

Κύριε Πρόεδρε, κύριες και κύριοι συνάδελφοι, η άκριτη και η μηχανιστική μεταφορά του συνθήματος αυτού στο χρόνο, ιδιαίτερα στις μέρες μας, κατά τη γνώμη μας αδικεί και το ίδιο το σύνθημα, αλλά και την ίδια την ουσία του, μία ουσία που έχει ένα απλό νόημα: τη διαρκή πάλη για κοινωνική δικαιοσύνη, τη διαρκή πάλη για αναβαθμισμένη ποιότητα ζωής και δημοκρατίας. Αυτό ήταν το βαθύτερο νόημα της εξέγερσης των νέων του Πολυτεχνείου.

Και ανεξάρτητα από το πώς κανένας μετά από είκοσι εννιά χρόνια αποτιμά αυτό το γεγονός, οφείλουμε και πρέπει να καταλήξουμε στο ελάχιστο: αυτή η εξέγερση δεν πρέπει να παραμείνει στην εθνική μας βιβλιοθήκη και στη μνήμη μας σαν ένας σκονισμένος φάκελος, αλλά θα πρέπει να αποτελέσει μια ζώσα δύναμη πολιτικού, κοινωνικού, δημοκρατικού αγώνα, ενός αγώνα, ο οποίος υπερβαίνει τα κομματικά όρια, εμπεριέχει τις πολιτικές αντιθέσεις και τις πολιτικές συγκρούσεις, αλλά έχει τη δυνατότητα και την ικανότητα να τις συνθέτει για το εθνικό όφελος και την εθνική προοπτική.

Εάν μπορούμε να συμφωνήσουμε και σε ένα δεύτερο σημείο, ότι με την εξέγερση του Πολυτεχνείου άνοιξε και ο δρόμος για την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, δυστυχώς πρέπει να θυμόμαστε ότι κάτω από μία ιστορική παραδοξότητα αυτό συνδυάστηκε με την κυπριακή τραγωδία. Και σήμερα η υπόθεση της Κύπρου βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σημείο.

Έχουμε μπροστά μας να προασπίσουμε δύο πράγματα. Έχουμε μπροστά μας να προασπίσουμε την βεβαιότητα της ένταξης της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Και ανεξάρτητα από αυτό, έχουμε μπροστά μας την ιστορική ευθύνη με ενότητα, ομοθυμία και ομοψυχία να υπερασπίσουμε την προοπτική μιας δίκαιης, βιώσιμης, λειτουργικής λύσης, στα πλαίσια των αποφάσεων του ΟΗΕ, του Διεθνούς Δικαίου και του ευρωπαϊκού κεκτημένου.

Νομίζω ότι όλες οι πολιτικές δυνάμεις, αντιλαμβανόμενες πλήρως το βάρος των ιστορικών ευθυνών, που κάθε μία και όλοι μαζί επωμιζόμαστε, σε αυτή την κατεύθυνση, πέρα από διαφορές και πέρα από συγκρούσεις, οι οποίες είναι και ουσιαστικές και παραγωγικές και δημιουργικές, μπορούμε μετά από λίγο καιρό να λέμε ότι επιτελέσαμε επαρκώς και στο ακέραιο το καθήκον μας.

Κύριε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, είκοσι εννιά χρόνια μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου πολλά έχουν αλλάξει, αν όχι όλα. Ωστόσο, η νέα εποχή φέρνει καινούργιες ανισότητες, θέτει νέα ζητήματα Δημοκρατίας. Η παγκοσμιοποίηση είναι μία πραγματικότητα, την οποία δεν μπορούμε να καταργήσουμε. Μπορούμε όμως να δουλέψουμε για να αντιστρέψουμε τις λειτουργίες της να διαμορφώσουμε κοινωνίες χωρίς αποκλεισμούς, κοινωνίες ανοιχτές, δημοκρατικές, που σέβονται τη διαφορά και το διαφορετικό και ταυτόχρονα έχουν έναν ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα.

Να το καινούργιο έδαφος, να το νέο τοπίο πάνω στο οποίο το νόημα και το σύνθημα του Πολυτεχνείου επικαιροποιείται.

Η Ελληνική Κυβέρνηση σήμερα, είκοσι εννέα χρόνια μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου, τιμά τη μνήμη των νέων εκείνων ανθρώπων επώνυμων και ανώνυμων, οι οποίοι με την προσφορά τους άνοιξαν το δρόμο για την επάνοδο της δημοκρατίας στον τόπο μας.

Ταυτόχρονα, θέλουμε να υπενθυμίσουμε ότι όλοι μαζί έχουμε μια ευθύνη : Αυτά τα συνθήματα και αυτά τα μηνύματα δεν είναι απλώς μια ιστορική παρακαταθήκη. Οφείλουμε και έχουμε την υποχρέωση – το σύνολο του πολιτικού κόσμου – να τα σεβόμαστε ενσωματώνοντάς τα στην καθημερινή πράξη και ζωή μας.